 |
| Ulaltmak üçin surayň üzüne çelgi! |
MUHAMMEDOWA ZYLYHA BAKYÝEWNA (1922-1984) – Türkmenistanyň ylymlar
akademiýasynyň habarçy-agzasy, filologiýa ylymlarynyň doktory.
Türkmenistanyň ylymda at gazanan işgäri. Ol Mary oblastynyň Mülkýusup
obasynda dogulýar.
Zylyha Ýolöten raýonynyň I.S.Turgenow adyndaky ýediýyllyk mekdebinde
okaýar. Soňra Aşgabat şäherindäki 18-nji mekdebi 1938-nji ýylda ekstern
gutarýar.
1938-1941-nji ýyllarda Aşgabadyň A.M.Gorkiý adyndaky döwlet
pedagogik institutynyň dil we edebiýat fakultetinde okaýar. Okuwy
gutarandan soň, ol institutyň edebiýat kabinetiniň müdiri bolup işleýär.
1945-nji ýylda Zylyha SSSR YA-nyň SSSR halklarynyň dili we ýazuwy
institutynyň aspiranturasyna kabul edilýär.
SSSR YA-nyň habarçy-agzasy, görnükli türkolog N.K.Dmitriýewiň
ýolbaşçylygynda aspiranturanyň doly kursuny tamamlaýar. 1948-nji ýylda
bolsa SSSR YA-nyň Dil bilimi institutynyň alymlar Sowetinde
«Magtymgulynyň diwanynyň Astrabat golýazmasynyň dili» diýen tema boýunça
kandidatlyk dissertasiýasyny goraýar.
1948-1949 – njy ýyllarda ol Pedagogik Ylymlar akademiýasynyň Milli mekdepler institutynda uly ylmy işgär bolup işleýär.
1949-njy ýyldan ömrüniň ahyryna çenli Türkmenistanyň YA-nyň
Magtymguly adyndaky Dil we edebiýat institutynda häzirki zaman türkmen
dili sektorynyň müdiri, şol sektorda uly ylmy işgär, diliň taryhy
sektorynyň müdiri, starşiý ylmy işgäri bolup işleýär. 1951-nji ýylyň
iýunynda döwletiň ylmy we medeni durmuşynda uly özgeriş bolup geçýär.
SSSR Ylymlar akademiýasynyň Türkmenistan filialy Türkmenistan SSR
Ylymlar akademiýasyna öwrülýär. Z.B.Muhammedowa şol ýyl TSSR YA-nyň
habarçy agzalygyna saýlanýar. 1966-1973-nji ýyllarda golýazmalar
sektoryna ýolbaşçylyk edýär.
1973-1984-nji ýyllarda Zylyha Bakyýewna şol institutyň türkmen
diliniň taryhy we dialektologiýasy sektorynda uly ylmy işgär wezipesinde
işleýär.
1969-njy ýylda Z.B.Muhammedowa «XI—XIV asyr türkmen diliniň taryhy
boýunça derňewler» (arap dilinde ýazylan filologik eserler esasynda)
doktorlyk dissertasiýasyny goraýar. Alym ylmy kadrlary taýýarlamak işine
aktiw gatnaşýar. Onuň ýolbaşçylygynda birnäçe ýaşlar filologiýa
ylymlarynyň kandidaty diýen alymlyk derejesini aldylar. Ol ençeme
adamlaryň goran doktorlyk, kandidatlyk dissertasiýalarynyň resmi
onponenti bolup çykyş etdi.
Zylyha Bakyýewna Muhammedowa 80-den gowrak ylmy makalanyň, «XI-XIV
asyr türkmen diliniň taryhy boýunça derňewler» atly monografiýanyň
awtorydyr.
Onuň makalalaryny özüniň häsiýeti boýunça esasy 4 ugra bölmek mümkin:
1) rus klassyk edebiýaty boýunça (A.S.Puşkin, A.P.Çehow, N.W.Gogol)
edilen terjimeler hakynda; 2) türkmen edebiýaty hakynda; 3) türkmen
diliniň leksikasy (onomastika, halyçylyga degişli terminler, fauna we
flora degişli leksika, etnonimler, aýry-aýry sözleriň etimologiýasy); 4)
türkmen diliniň taryhyna degişli ylmy derňewler. Onuň makalalarynyň
birnäçesi bütinsoýuz, daşary ýurt žurnallarynda çap edildi.
Zehinli alym filologiýa ylmyny ösdürmekde, ökde hünärli ylmy kadrlary
taýýarlamakda bitiren hyzmatlary üçin 1972-nji ýylda Türkmenistanyň
ylymda at gazanan işgäri diýen hormatly ada mynasyp boldy. 1978-nji
ýylda ol Türk Dil Kurumynyň habarçy agzalygyna saýlandy.
Ol leninçilik ýubileý medaly hem-de TSSR Ýokary Sowetnniň Prizidiumynyň Hormat hatlary bilen sylaglandy. (“Türkmen dilçileri” H.Muhyýew, S. Kürenow, “Magaryf” neşirýaty, 1988 )
No comments:
Post a Comment