 |
| دکتور ضیا صدرالاشرافی |
تفسیر ائدن: دکتور ضیا صدرالاشرافی:
آیدین شافاق: ایلک بؤلوم
ایکی بیت « امیرسیدعلی عیمادالدّین ابوالفضل نسیمی » دَن(۷۴۷ -۷۹۶ ه.ق) یازیرام. منیم نظریمه بو ایکی بیتین تفسیری بو اولا بیلر. حؤرمتلی اوخوجولارین دا نظرلرین تقاضا ائدیرم، آتالار دئییرلر: «عاغیل عاغیل- دن اؤتگون اولار.»
اوشئعربودی:
اوُچ الیف بیر عین له یازدیم بئله / اوُچ الیف بیر عین له گلمز دیله
اوُچ الیف بیر عین له گلسه دیله / موُستعید(مُستعد)عاریف گرَک اونو بیله
منیم دوُشونجه م وَ تفسیریم بو ایکی «عیرفانی» بیت دَن بو دور:
بو ایماء لی، کینایه لی، ایشاره لی وَ عین حالدا معناسی گیزلین وَ رَمزلی شئعر ده، بیرینجی میصرع ده، دئییر:
اوُچ «الیف» بیر«عین» له یازدیم بئله / وَ سون میصرع ده، ایضافه ائدیر، (آمما) اوُچ «الیف» بیر«عین» له گلمز دیله.
بو بیت ده «عیمادالدّین نسیمی» نه ایستییر دییه؟ نییه اوُچ «الیف» بیر«عین»ی یازماق اولور، آمما دیله گلمیر!
بیرینجی:
«عبدالله ایبنی موقله» (عبدالله ابن مُقله)( 272 – 328ه. ق = 886 – 940 م. ) بوگون یازدیغیمیز «نَسخ » خطّین یارادانی دیر. الیفباء نی، «نَسخ» خطّی- له یازیب تعلیم وئرنده، دئییرلر: «الیف» ساکین وَ«هَمزه» موُتحَریک دی. «الیف»، اوبیری سَس سیز(صامیت) حرفلر کیمین دی: (ب: باء) دَن (ی: یاء)-ه قَدَر. ساکین وَ سَس سیز«الیف»ی، همان شکلیده همزه آدلاندیریب، بو تای سیز نابیغه: «عبدالله ایبنی موقله»، عربجه- نین آلتی سَسلی سین( فارسجا دا همان آلتی سس وار)، «همزه »- یه چؤنموش «الیف»ی نن، اؤز سَسلرینَن، «همزه»علامتی آدینا، سَسلندیریب (اوچ حرکه نی: اََ / اِ ِ/ اُُ ) وَ ( اوچ: عیلله حرفلرین «حروفِ علّه»نی: آ ، او ، ای)نی. بو نا گؤره اصل ده «الیف» سَس سیز وَ ساکین بیر حرف اولدوغوندا، سَسی یوخدور پس دیله گلمز، آمما یازماق اولار. عین(ع) ده بیر سَس سیز حرف دی ( عربجه مخرجی اولدوقدا)، آمما تورکجه ده وَ فارسجا دا، سَسی یوخدو، قالیب هانسی آلتی سَسلی نین بیریله ایاقلاشیب وَ یولداش اولا. میثال اوچون: اوچ عیلله حرفلریله (آ ، او ،ای): (عآلم ، عُلوم -عربجه تلفوظ اولاندا- سَعید) وَ ها بئله، اوچ حرکه ایله (اَ َ ، اِ ِ، اُُ ): ( عَلَم، عِلم، عُلماء)
دئمک بو باخیشدان اوُچ «الیف» بیر«عین» له گلمز دیله: نه ساکین(الیف)ین، نَسخ خطینده: (عربجه، تورکجه وَ فارسجا، یا کوردجه یا اردو- جا وَ ... )- نی یازاندا سَسی وار، وَ سَس- سیز(عین) حرفینین ده، عربجه دن سووای ( سونرا )، تورکی وَ فارسی وَ... دیلین ده مخرجی اولماماقدا وَ سَس سیز بیر حرف اولدوغوندا دیله گلمَز. میثال اوچ عیلله حرفلرین( آ / او / ای ):
1- آA): ) عالم یازاریلار، وَ ( آلم ) دئییلر وَ اوخونار: ( ع ) دیله گلمز تورکوده.
2- او: ((ou عُلوم = عربجه تلفوظ اولاندا
3- ای: I( سَعید) ، وَ اوچ حرکه ده: ( اَ َ / اِ ِ/ اُُ ُ ):
4- عَلَم ۵- "عِلم" ۶- "عُلماء " یا " عُمَر".
حرف«عِلّه» سه بود ای طلبه / «واو» و«(o) یا» و«(o) الفِ» مُنقلبه:
«عیلله» حرف لری اوچ دی ای اوخوجو( طلبه )/«او»«ای»« آ » دی. بوشئعر ده اوچ سسلی یئرینه، ایکی سَس سیز( صامیت )«واو» و«یا» دان آد آپاریر وَ بیرمونقلیبه (مُنقلبه)«الیف» دَن، کی اساسیندا «واو» ائیمیش: «قَوَلَ» مونقلیب اولوب «قالَ»- یه. شاعیر اوچ سَسلی ( مُصَوَت ) عیلله سَس لرین( آ / او / ای ) نی، قاریشدیریب سس سیز( صامیت ) «واو» و «یا» و «الف»ی - نن.
نحو اوستادی میرزا علی آقا سلطان قرائی نین دیرلی نظرینه گؤره: سَس لی لر وَ سَس سیزلر، بیر بیری- نن « لازیم- مَلزوم» دولار، قدَم وورماق کیمین: بیر ایاق حرکت ده وَ او(o) بیری ایاق ساکین اولمالی دی.
ایکینجی:
ایماء: الیفباء نین ترتیب-ینده: (عین)، بیرسَس سیزحرف دی، کی (ظ) و (غ) اورتاسیندا. سَس سیز(ع) حرفین معناسینا بیرینجی میصرع ده ایشله نیب وَ اوچ « الیف»- ین بیرشکلی وَ بیرمعناسی اولدوقدا، هابئله، بیر«عین»: بیرذاتی، بیراوسی (us) ، وَ بیرجوهری اولماقدا آنلادیر.
بیرینجی میصرع ده دئییر: ( اوُچ «الیف» بیر«عین» له یازدیم بئله ) آمما: هانسی اوُچ «الیف» بیر«عین»ی، دئییر؟ اونلار، هانسی کلمه لر ده دیلر؟
ایکینجی بیت ده دئییر: «اوُچ الیف بیرعین له گلسه دیله / موُستعید (مُستعد) عاریف گرَک اونو بیله»
بو معنا شئعرین ظاهیرمعناسی دی، آمما « عیمادالدّین نسیمی » بیرعاریف دی، اودا، حروفی بیرعاریف اولدوقدا، گؤراخ هانسی کلمه لرده ( اوچ الیف ) و ( بیرعین ) وار، وَ (اوُچ «الیف» بیر«عین»ین) درین معناسی نه دیر: کی یازیلیر، دیله گلمیر، اَیَر(اگر) دیله گلسه، فقط موستعیدعاریف(یوق هرعاریف) گرک اونی بیله!
.......ایدامه سی وار
ایکینجی بیتین کامیل تفسیرینی گلن سایی دا اوخویون
ایکینجی بولوم:
تفسیرائدن: دکتور ضیاء صدرالاشرافی
گئچن سایی نین ایدامه سی، ایکینجی و سون بؤلوم
ایکینجی بیت ده دئییر: «اوُچ الیف بیرعین له گلسه دیله / موُستعید ( مُستعد) عاریف گرَک اونو بیله»
بو ایکی بیتین تفسیری بئله نظریمه گلیر: اوچ عیرفانی- قورآنی کلمه کی اولاردا اوُچ «الیف» بیر«عین» وار هانسی لاردی:
قورانین قیریخ (qırıx) وَ تک کلمه لریندن (حُروفِ مُقَطعه) سیندن بیریسی، تانینمیش (الیف - لام - میم) دی، کی تَفسیراَهلی(مُفَسیرلر)، اونی (اَنَ اللهُ العالِم: منم هرزادی بیلن آللاه) ترجومه وَ تفسیرائدیب لر: کی اوُچ «الیف» بیر «عین»ی وار، بو تفسیر نظره دوز گلمیر:
نسیمی نین ماللا وَ زاهیدی نن هئچ آراسی یوخ دی: اَنَ الحَق سؤیلییر چَنگ و(o) دَف و(o) نئی له. آمما زاهید «لا ایلاهه ایلاالله»آ دوشوب. نسیمی(لا ایلاهه ایلاالله)ی بیرقویی- ییه اوخشادیر، کی زاهید دوشوب اونون ایچینه و اَنَ الحق (من آلاهام) سَسین بو گؤزل سَس لر: چنگ و(o) دَف و(o) نئی دن ائشیده بیلمیر. کی بوردا وحدت الوجود-آ ایشاره سی وار.
نظره گلیر: بو اوچ کلمه:(آللاه / عآلم / آدام) دی: اوچ «الیف» یازیلا بیلر، آمما دیله گلمز(بیرینجی بیت)، آمما اگر هر اوُچ «الیف»، تبدیل اولا (ola) هَمزه یه، گله بیلر دیله (بیرینجی میصرع، ایکینجی بیت ده)
بیرینجی الیف:
(اَلله) کلمه سینده دیر، کی تورکوده سَس قاعیده سینه گؤره (آللاه) دئییلر: ساکین الیفینَن باشلانیر، سونرا، حرکه قبول ائدیر وَ «هَمزه»یه، دؤنور، دئمک: عربجه ده(اَ / َ)، وَ تورکجه ده (آ) نان، ساکین وَ سَس سیز«الیف» حرفی، «هَمزه»یه، دؤنور ، سَس لَنیر وَ سَسلی (موصوت)اولور، وَ دیله گلیر.
ایکینجی الیف:
(عآلم aləm )کلمه سینده دیر، عین (ع)ین، بیر سَس سیز حرف اولدوقدا، تورکجه ده ده، سَسی اولماماقدا (آلَم) دئییلر.عین (ع) دیله گلمز. «عین» دن سونرا یازیلان سَس سیز«الیف» حرفی ده، «هَمزه»یه، دؤنوب، سَسلی « آ » اولور، دیله گلر وَ « اَ » یا « آ » اولار.
اوچونجو الیف:
(آدم) ده دیر، کی تورکجه ده سَس قاعیده سینه گؤره (آدآم) دئییلَر. تورات دا وَ قورآن دا، (آدآم)- ی، "یَهُوه" وَ "آللاه"، «اؤزشکلینده» (عآلم ده) یارادیر.
اوچ «الیف»، بو اوچ کلمه نین باشلانان حرفلری وَ کلمه نین دوغرول ماسینین اصلی سبَبی و عیللتی دیر. حرفلرعئلمی(علم حروف) دا، جَفر(cəfr) - ده، و حوروفییه باخیشیندان: نئجه کی «الیف- باء»، الیفی نن باشلانیر، (آللاه ،عآلم و آدام) دا، هر اوچی الیفی- نن، وَ، بیرعینیله باشلانیر: بو، اوچونون یعنی: (آلاه، عآلم، آدام)- ین، حوروفی وحدت الوجود باخیشی- نان، هم بیر(عین)، بیر(ذات) صاحیبی اولماسینا دلالت ائدیر، همی ده « هَمزه »- یه چؤنموش( çön-müş )، سَسله نَن الیف لر، (آ = A شکلینده، بیر دیلر وَ دیله گلَه للر)، او(o) زامان، هر اوچ «هَمزه»- یه چونموش(çön-müş) الیف ین، بیر سَسی، بیرشکلی وَ بیرمعناسی وار. بونا گؤره هر اوچی « الیف »ی- نن باشلانان (آلاه، عآلم، آدام)- ین، بیر«عین» وَ بیر«ذات» وَ بیر « اوس us =» دولار. اوچ «الیف»، «هَمزه» - یه، دؤنمک دن، «عالم» کلمه سین ده کی «عین» کیمین، یازیلار، آمما دیله گلمز: (آ- للاه) دا، (عآ- لم) ده، و (آدآم) دا. اوچ «الیف»، «هَمزه»- یه، دؤنور کن، تورکجه ده « آ » چؤنوب وَ دیله گله- بیله للر.
عیرفاندا «الیف» کمال نیشانه سی دی: «الیف» قَد: کامیل اینسان دی: «الیف» عربجه ده « اَلِف «( əlef ) یازیلار، کی اَلف ( əlf ) نَن مین(۱۰۰۰) معناسیندا بیر یازیسی وار. مین (۱۰۰۰) ایل، سوننت(سُنت)عصرینده اولان اینانجییا گؤره، عصرلرین دییشیلمه سی نین زامانیدی، کی بیر کامیل اینسان، ابوریحان بیرونی دئمیشلی گلیب عصری دییشَر. همدانلی (لَک) دیللی بابا طاهیر( ۳۲6 - ۴۱۱ ه.ق ) سلجوقی طوغرول(طغرل) بیگ - ینن گؤروشوب، بو ایکی معنایه ایشاره ائتمک ده، دئییب. فارسجاسی بؤیله دی:
من آن بحروم که در ظرف آمد استوم من آن نقطه که درحرف آمد استوم
به هر الفی، الف قدی درآیو الف قدوم که در الف آمد استوم
من او(o) دَنیزم(آللاهام، وجودام) کی قاب دا گلمیشم. (قاب، اینسانین جیسمینه ایشاره دی)
من او نوقطی(نقطه)- یَم کی حرف ده گلمیشم: جوزام(جُزء = نقطه)، کی، کول(کُل = حرف)- دا گلیب و اونا معنا وئرمیشَم.
هرمین ایل دن بیر«الیف» قَد(کامیل اینسان) گلر/ «الیف» قَدم :(کامیل اینسانام) چونکی مینینجی ایل ده گلمیشم.
«الیف» تامام الیفبالارین مطلعی دی وَ قالان حرف لر، بیر کروان وَ بیرقطار کیمین، اونون، دالیسندا چکیلیب وَ گلیل لر، دئمَک، بو باخیشدان حرف لرین هامیسین، «الیف» اؤزویله داشی ییر.
حکیم عومر(عُمر) خیام دئییب:
دل گفت مرا، علم لَدُنی* هوس است / تعلیمم کن اگر ترا دسترس است
گفتم که «الف» گفت دگر هیچ مگوی / در خانه اگر کس است یک حرف بس است
اوره ییم دئدی: «لَدونی علم»(lədüni elm )هوس دی؛ یعنی مومکون دئییل وَ بوش سوز وَ ایدّیعا(اِدِعا) دی/ - منه اؤیرت اگر سن اوندا اَلین وار (اونی بیلیرسن)
دئدیم کی «الیف»، دئدی: داها هئچ زاد دئمه/ ئو(ev) ده اَیَر(اگر) آنلایان بیرکس وار، بیر حرف(الیف) بس دی وَ کیفایت ائدر.
علم لدنی*: گئچمیشده، عاریف لر وَ گاهدان فیلوسوف(فیلسوف)-لار وَ عالیم لر«لَدونی علمه» اعتیقاد لاری واریدی: او(o) بیرعلمی دیرکی آلاه واسیطه سیز، اینسانین اوره یینه ایلهام ائدَر، دئمک کسبی علم لرکیمین دئییل وَ اونی تحصیل ائتمک اولماز!
نه بابا طاهیرکی ( ۳۸۶ ) ایل نسیمی دن قاباخ اؤلوب، وَ نه خیام کی (۲۸۶ ) ایل نسیمی دن قاباخ اؤزو دئمیشلی "یوخ اولماقلیق صاندیغی(صندوق)- نا" دوشوب وَ اؤلوب، اونلارین "حرفه" ایشاره لری، حروفی اولماقلارینا دلیل اولماز. حرف لر علمی نین بیر قولی "حروفیه" دی.
من اؤز تفسیریمی بولدوخلاریمین اساسیندا بو ایکی بیت دَن یازدیم.
آمما نسیمی اؤزو نه ایسته ییرمیش، دئییه بولمورم!
آیدین شافاق: ایلک بؤلوم
ایکی بیت « امیرسیدعلی عیمادالدّین ابوالفضل نسیمی » دَن(۷۴۷ -۷۹۶ ه.ق) یازیرام. منیم نظریمه بو ایکی بیتین تفسیری بو اولا بیلر. حؤرمتلی اوخوجولارین دا نظرلرین تقاضا ائدیرم، آتالار دئییرلر: «عاغیل عاغیل- دن اؤتگون اولار.»
اوشئعربودی:
اوُچ الیف بیر عین له یازدیم بئله / اوُچ الیف بیر عین له گلمز دیله
اوُچ الیف بیر عین له گلسه دیله / موُستعید(مُستعد)عاریف گرَک اونو بیله
منیم دوُشونجه م وَ تفسیریم بو ایکی «عیرفانی» بیت دَن بو دور:
بو ایماء لی، کینایه لی، ایشاره لی وَ عین حالدا معناسی گیزلین وَ رَمزلی شئعر ده، بیرینجی میصرع ده، دئییر:
اوُچ «الیف» بیر«عین» له یازدیم بئله / وَ سون میصرع ده، ایضافه ائدیر، (آمما) اوُچ «الیف» بیر«عین» له گلمز دیله.
بو بیت ده «عیمادالدّین نسیمی» نه ایستییر دییه؟ نییه اوُچ «الیف» بیر«عین»ی یازماق اولور، آمما دیله گلمیر!
بیرینجی:
«عبدالله ایبنی موقله» (عبدالله ابن مُقله)( 272 – 328ه. ق = 886 – 940 م. ) بوگون یازدیغیمیز «نَسخ » خطّین یارادانی دیر. الیفباء نی، «نَسخ» خطّی- له یازیب تعلیم وئرنده، دئییرلر: «الیف» ساکین وَ«هَمزه» موُتحَریک دی. «الیف»، اوبیری سَس سیز(صامیت) حرفلر کیمین دی: (ب: باء) دَن (ی: یاء)-ه قَدَر. ساکین وَ سَس سیز«الیف»ی، همان شکلیده همزه آدلاندیریب، بو تای سیز نابیغه: «عبدالله ایبنی موقله»، عربجه- نین آلتی سَسلی سین( فارسجا دا همان آلتی سس وار)، «همزه »- یه چؤنموش «الیف»ی نن، اؤز سَسلرینَن، «همزه»علامتی آدینا، سَسلندیریب (اوچ حرکه نی: اََ / اِ ِ/ اُُ ) وَ ( اوچ: عیلله حرفلرین «حروفِ علّه»نی: آ ، او ، ای)نی. بو نا گؤره اصل ده «الیف» سَس سیز وَ ساکین بیر حرف اولدوغوندا، سَسی یوخدور پس دیله گلمز، آمما یازماق اولار. عین(ع) ده بیر سَس سیز حرف دی ( عربجه مخرجی اولدوقدا)، آمما تورکجه ده وَ فارسجا دا، سَسی یوخدو، قالیب هانسی آلتی سَسلی نین بیریله ایاقلاشیب وَ یولداش اولا. میثال اوچون: اوچ عیلله حرفلریله (آ ، او ،ای): (عآلم ، عُلوم -عربجه تلفوظ اولاندا- سَعید) وَ ها بئله، اوچ حرکه ایله (اَ َ ، اِ ِ، اُُ ): ( عَلَم، عِلم، عُلماء)
دئمک بو باخیشدان اوُچ «الیف» بیر«عین» له گلمز دیله: نه ساکین(الیف)ین، نَسخ خطینده: (عربجه، تورکجه وَ فارسجا، یا کوردجه یا اردو- جا وَ ... )- نی یازاندا سَسی وار، وَ سَس- سیز(عین) حرفینین ده، عربجه دن سووای ( سونرا )، تورکی وَ فارسی وَ... دیلین ده مخرجی اولماماقدا وَ سَس سیز بیر حرف اولدوغوندا دیله گلمَز. میثال اوچ عیلله حرفلرین( آ / او / ای ):
1- آA): ) عالم یازاریلار، وَ ( آلم ) دئییلر وَ اوخونار: ( ع ) دیله گلمز تورکوده.
2- او: ((ou عُلوم = عربجه تلفوظ اولاندا
3- ای: I( سَعید) ، وَ اوچ حرکه ده: ( اَ َ / اِ ِ/ اُُ ُ ):
4- عَلَم ۵- "عِلم" ۶- "عُلماء " یا " عُمَر".
حرف«عِلّه» سه بود ای طلبه / «واو» و«(o) یا» و«(o) الفِ» مُنقلبه:
«عیلله» حرف لری اوچ دی ای اوخوجو( طلبه )/«او»«ای»« آ » دی. بوشئعر ده اوچ سسلی یئرینه، ایکی سَس سیز( صامیت )«واو» و«یا» دان آد آپاریر وَ بیرمونقلیبه (مُنقلبه)«الیف» دَن، کی اساسیندا «واو» ائیمیش: «قَوَلَ» مونقلیب اولوب «قالَ»- یه. شاعیر اوچ سَسلی ( مُصَوَت ) عیلله سَس لرین( آ / او / ای ) نی، قاریشدیریب سس سیز( صامیت ) «واو» و «یا» و «الف»ی - نن.
نحو اوستادی میرزا علی آقا سلطان قرائی نین دیرلی نظرینه گؤره: سَس لی لر وَ سَس سیزلر، بیر بیری- نن « لازیم- مَلزوم» دولار، قدَم وورماق کیمین: بیر ایاق حرکت ده وَ او(o) بیری ایاق ساکین اولمالی دی.
ایکینجی:
ایماء: الیفباء نین ترتیب-ینده: (عین)، بیرسَس سیزحرف دی، کی (ظ) و (غ) اورتاسیندا. سَس سیز(ع) حرفین معناسینا بیرینجی میصرع ده ایشله نیب وَ اوچ « الیف»- ین بیرشکلی وَ بیرمعناسی اولدوقدا، هابئله، بیر«عین»: بیرذاتی، بیراوسی (us) ، وَ بیرجوهری اولماقدا آنلادیر.
بیرینجی میصرع ده دئییر: ( اوُچ «الیف» بیر«عین» له یازدیم بئله ) آمما: هانسی اوُچ «الیف» بیر«عین»ی، دئییر؟ اونلار، هانسی کلمه لر ده دیلر؟
ایکینجی بیت ده دئییر: «اوُچ الیف بیرعین له گلسه دیله / موُستعید (مُستعد) عاریف گرَک اونو بیله»
بو معنا شئعرین ظاهیرمعناسی دی، آمما « عیمادالدّین نسیمی » بیرعاریف دی، اودا، حروفی بیرعاریف اولدوقدا، گؤراخ هانسی کلمه لرده ( اوچ الیف ) و ( بیرعین ) وار، وَ (اوُچ «الیف» بیر«عین»ین) درین معناسی نه دیر: کی یازیلیر، دیله گلمیر، اَیَر(اگر) دیله گلسه، فقط موستعیدعاریف(یوق هرعاریف) گرک اونی بیله!
.......ایدامه سی وار
ایکینجی بیتین کامیل تفسیرینی گلن سایی دا اوخویون
ایکینجی بولوم:
تفسیرائدن: دکتور ضیاء صدرالاشرافی
گئچن سایی نین ایدامه سی، ایکینجی و سون بؤلوم
ایکینجی بیت ده دئییر: «اوُچ الیف بیرعین له گلسه دیله / موُستعید ( مُستعد) عاریف گرَک اونو بیله»
بو ایکی بیتین تفسیری بئله نظریمه گلیر: اوچ عیرفانی- قورآنی کلمه کی اولاردا اوُچ «الیف» بیر«عین» وار هانسی لاردی:
قورانین قیریخ (qırıx) وَ تک کلمه لریندن (حُروفِ مُقَطعه) سیندن بیریسی، تانینمیش (الیف - لام - میم) دی، کی تَفسیراَهلی(مُفَسیرلر)، اونی (اَنَ اللهُ العالِم: منم هرزادی بیلن آللاه) ترجومه وَ تفسیرائدیب لر: کی اوُچ «الیف» بیر «عین»ی وار، بو تفسیر نظره دوز گلمیر:
نسیمی نین ماللا وَ زاهیدی نن هئچ آراسی یوخ دی: اَنَ الحَق سؤیلییر چَنگ و(o) دَف و(o) نئی له. آمما زاهید «لا ایلاهه ایلاالله»آ دوشوب. نسیمی(لا ایلاهه ایلاالله)ی بیرقویی- ییه اوخشادیر، کی زاهید دوشوب اونون ایچینه و اَنَ الحق (من آلاهام) سَسین بو گؤزل سَس لر: چنگ و(o) دَف و(o) نئی دن ائشیده بیلمیر. کی بوردا وحدت الوجود-آ ایشاره سی وار.
نظره گلیر: بو اوچ کلمه:(آللاه / عآلم / آدام) دی: اوچ «الیف» یازیلا بیلر، آمما دیله گلمز(بیرینجی بیت)، آمما اگر هر اوُچ «الیف»، تبدیل اولا (ola) هَمزه یه، گله بیلر دیله (بیرینجی میصرع، ایکینجی بیت ده)
بیرینجی الیف:
(اَلله) کلمه سینده دیر، کی تورکوده سَس قاعیده سینه گؤره (آللاه) دئییلر: ساکین الیفینَن باشلانیر، سونرا، حرکه قبول ائدیر وَ «هَمزه»یه، دؤنور، دئمک: عربجه ده(اَ / َ)، وَ تورکجه ده (آ) نان، ساکین وَ سَس سیز«الیف» حرفی، «هَمزه»یه، دؤنور ، سَس لَنیر وَ سَسلی (موصوت)اولور، وَ دیله گلیر.
ایکینجی الیف:
(عآلم aləm )کلمه سینده دیر، عین (ع)ین، بیر سَس سیز حرف اولدوقدا، تورکجه ده ده، سَسی اولماماقدا (آلَم) دئییلر.عین (ع) دیله گلمز. «عین» دن سونرا یازیلان سَس سیز«الیف» حرفی ده، «هَمزه»یه، دؤنوب، سَسلی « آ » اولور، دیله گلر وَ « اَ » یا « آ » اولار.
اوچونجو الیف:
(آدم) ده دیر، کی تورکجه ده سَس قاعیده سینه گؤره (آدآم) دئییلَر. تورات دا وَ قورآن دا، (آدآم)- ی، "یَهُوه" وَ "آللاه"، «اؤزشکلینده» (عآلم ده) یارادیر.
اوچ «الیف»، بو اوچ کلمه نین باشلانان حرفلری وَ کلمه نین دوغرول ماسینین اصلی سبَبی و عیللتی دیر. حرفلرعئلمی(علم حروف) دا، جَفر(cəfr) - ده، و حوروفییه باخیشیندان: نئجه کی «الیف- باء»، الیفی نن باشلانیر، (آللاه ،عآلم و آدام) دا، هر اوچی الیفی- نن، وَ، بیرعینیله باشلانیر: بو، اوچونون یعنی: (آلاه، عآلم، آدام)- ین، حوروفی وحدت الوجود باخیشی- نان، هم بیر(عین)، بیر(ذات) صاحیبی اولماسینا دلالت ائدیر، همی ده « هَمزه »- یه چؤنموش( çön-müş )، سَسله نَن الیف لر، (آ = A شکلینده، بیر دیلر وَ دیله گلَه للر)، او(o) زامان، هر اوچ «هَمزه»- یه چونموش(çön-müş) الیف ین، بیر سَسی، بیرشکلی وَ بیرمعناسی وار. بونا گؤره هر اوچی « الیف »ی- نن باشلانان (آلاه، عآلم، آدام)- ین، بیر«عین» وَ بیر«ذات» وَ بیر « اوس us =» دولار. اوچ «الیف»، «هَمزه» - یه، دؤنمک دن، «عالم» کلمه سین ده کی «عین» کیمین، یازیلار، آمما دیله گلمز: (آ- للاه) دا، (عآ- لم) ده، و (آدآم) دا. اوچ «الیف»، «هَمزه»- یه، دؤنور کن، تورکجه ده « آ » چؤنوب وَ دیله گله- بیله للر.
عیرفاندا «الیف» کمال نیشانه سی دی: «الیف» قَد: کامیل اینسان دی: «الیف» عربجه ده « اَلِف «( əlef ) یازیلار، کی اَلف ( əlf ) نَن مین(۱۰۰۰) معناسیندا بیر یازیسی وار. مین (۱۰۰۰) ایل، سوننت(سُنت)عصرینده اولان اینانجییا گؤره، عصرلرین دییشیلمه سی نین زامانیدی، کی بیر کامیل اینسان، ابوریحان بیرونی دئمیشلی گلیب عصری دییشَر. همدانلی (لَک) دیللی بابا طاهیر( ۳۲6 - ۴۱۱ ه.ق ) سلجوقی طوغرول(طغرل) بیگ - ینن گؤروشوب، بو ایکی معنایه ایشاره ائتمک ده، دئییب. فارسجاسی بؤیله دی:
من آن بحروم که در ظرف آمد استوم من آن نقطه که درحرف آمد استوم
به هر الفی، الف قدی درآیو الف قدوم که در الف آمد استوم
من او(o) دَنیزم(آللاهام، وجودام) کی قاب دا گلمیشم. (قاب، اینسانین جیسمینه ایشاره دی)
من او نوقطی(نقطه)- یَم کی حرف ده گلمیشم: جوزام(جُزء = نقطه)، کی، کول(کُل = حرف)- دا گلیب و اونا معنا وئرمیشَم.
هرمین ایل دن بیر«الیف» قَد(کامیل اینسان) گلر/ «الیف» قَدم :(کامیل اینسانام) چونکی مینینجی ایل ده گلمیشم.
«الیف» تامام الیفبالارین مطلعی دی وَ قالان حرف لر، بیر کروان وَ بیرقطار کیمین، اونون، دالیسندا چکیلیب وَ گلیل لر، دئمَک، بو باخیشدان حرف لرین هامیسین، «الیف» اؤزویله داشی ییر.
حکیم عومر(عُمر) خیام دئییب:
دل گفت مرا، علم لَدُنی* هوس است / تعلیمم کن اگر ترا دسترس است
گفتم که «الف» گفت دگر هیچ مگوی / در خانه اگر کس است یک حرف بس است
اوره ییم دئدی: «لَدونی علم»(lədüni elm )هوس دی؛ یعنی مومکون دئییل وَ بوش سوز وَ ایدّیعا(اِدِعا) دی/ - منه اؤیرت اگر سن اوندا اَلین وار (اونی بیلیرسن)
دئدیم کی «الیف»، دئدی: داها هئچ زاد دئمه/ ئو(ev) ده اَیَر(اگر) آنلایان بیرکس وار، بیر حرف(الیف) بس دی وَ کیفایت ائدر.
علم لدنی*: گئچمیشده، عاریف لر وَ گاهدان فیلوسوف(فیلسوف)-لار وَ عالیم لر«لَدونی علمه» اعتیقاد لاری واریدی: او(o) بیرعلمی دیرکی آلاه واسیطه سیز، اینسانین اوره یینه ایلهام ائدَر، دئمک کسبی علم لرکیمین دئییل وَ اونی تحصیل ائتمک اولماز!
نه بابا طاهیرکی ( ۳۸۶ ) ایل نسیمی دن قاباخ اؤلوب، وَ نه خیام کی (۲۸۶ ) ایل نسیمی دن قاباخ اؤزو دئمیشلی "یوخ اولماقلیق صاندیغی(صندوق)- نا" دوشوب وَ اؤلوب، اونلارین "حرفه" ایشاره لری، حروفی اولماقلارینا دلیل اولماز. حرف لر علمی نین بیر قولی "حروفیه" دی.
من اؤز تفسیریمی بولدوخلاریمین اساسیندا بو ایکی بیت دَن یازدیم.
آمما نسیمی اؤزو نه ایسته ییرمیش، دئییه بولمورم!
منتشرشده در
آیدین شافاق
No comments:
Post a Comment