شجره ترکمن ها از سالئر غازان(داغ خان) تا امروز

اوغوزخان و اونئنگ ۶ اولادی

وبلاگ توفیق صحرا: توضیح به مطلب زیبای وبلاگ «توفیق صحرا»: با ستناد به جدول داده شده در تابلوی نقاش نامی ترکمنستان آمان آمانگلدیف٬ در موضوع «اوغوزخان و اولادش»؛ چهار ایل بزرگ ترکمن از سالور(سالئرغازان) فرزند «داغ خان(یرخان)» مربوط به گروه «اوچ اوقلار» یکی از ۶ فرزند اوغوزخان است. سالئرغازان یکی از اولاد ۲۴ گانه اوغوزخان می باشد. و ریشه ایل چهارگانه تورکمن های امروز را تشکیل می دهد.

*******

ترکمن ها به چهار ایل بزرگ تقسیم می شوند:

1- یموت  2- تکه 3- گوکلان 4- ارساری

البته یک گروه به نام آل ایل لی وجود دارند که طوایف آن بسیار اندک بوده و در ایران نیستند و بیشتر در افغانستان و قسمت هایی از ترکمنستان زندگی می کنند. این گروه بعد از اوغورخان، از ییلدیزخان منشعب شده و نسل آن ها به قزاق ها نزدیک تر است و با یموت ها وتکه ها فاصله بسیار زیادی دارند. حتی برخی طوایف نیز، آن ها را ترکمن نمی دانند.

فایل پی دی اف نسب نامه

اوغوزخان به شاخه های بزرگ آی خان، گونگ خان، گون خان، داغ خان، ییلدیزخان، اویغور و دونگیزخان(دنگیز خان) تقسیم می گردد. گوگلان ها از آی خان، گونگ خان و گون خان منشعب می شوند. قزّاق ها از ییلدیزخان، یموت ها, ارساری ها و تکه ها از داغ خان بوده و سلجوقیان ترکمن از دونگیزخان منشعب می گردند.
مثالی دیگر٬ ... يکی از موّرخين قرن پانزدهم بنام شکراللّه در کتاب "بهجَتِ الّتـَواريخ" در مورد بستر قومی جهانشاه اطلاّعات موثّقی را بدست می دهد. اومی نويسد: "... چنين است که در تاريخ ۸۵۲ مرحوم سلطانمراد اين فقير را به رسالت ميرزا جهانشاه منظور داشت. چون رسيديم و خدمت بجای آورديم. روزی سقاول آمد که ميرزا با شما خلوت سخنی دارد، بايد آمدن. سمعاً و طاعة گفته رسيديم. در اثنای صحبت ميرزا فرمود که سلطانمراد برادر اخروی منست و غيراز برادری، خويش من است. سبب خويش پرسيده شد. فرمود که مولانا اسماعيل تواريخ خوان را بخوانند و تواريخ اوغوز بيارند. مولانا اسماعيل آمد و کتابی آورد، اویغوری نوشته شده است. از اين کتاب خبر داد که اوغوز را شش پسر بوده نام ايشان: گوک آلپ، يير آلپ[8]، دنگيز آلپ، گون آلپ، آی آلپ، يئلدئز آلپ. ميرزا فرمود برادرم سلطانمراد به گوک آلپ بن اوغوز ميرسد و نسب قره يوسف به دنگيز آلپ ميرسد.[9].

1. یموت: بزرگ ترین ایل ترکمن است که به طوایف متعددی از جمله دو طایفه بزرگ جعفربای و آتابای تقسیم می شوند. مقرّ اصلی جعفربای ها در شهرهای بندرترکمن و گمیشان است. مکان اصلی سکونت آتابای ها نیز در گنبدکاووس و آق قلا می باشد. هر چند که طوایف برخی از قبیله ها در تمام نقاط ترکمن صحرا دیده می شوند. از دیگر طوایف یموت ها عبارتند از: قوجق٬ دیه جی٬ یلمه٬ شیرمحمدلی٬ آق٬ قان یوقماز و ...

2. تکه: این گروه ،بیشتر در جمهوری ترکمنستان سکونت دارند و تعداد کمی از آنها در ایران حوالی شهرستان بجنورد و گنبدکاووس سکونت دارند. از جمله طوایف مشهور تکه ها اوتمیش، توقتامیش و بخشی هستند.

3. گوکلان: گوکلان ها بیشتر در شهرستان کلاله و سرزمین های شرقی آن سکونت دارند و به کشاورزی و دامداری می پردازند. آنان از نظر آداب لباس پوشیدن، طرز زندگی و معیشت و لهجه محلی با یموت ها و تکه ها تفاوت محسوسی دارند. گوکلان ها علاوه بر کشاورزی به پرورش زنبور عسل، کرم ابریشم و ابریشم بافی اشتغال دارند. آنان مردمانی آرام و خونگرم هستند.

جامعه شناس و سیاح معروف مجاری ‹‹آرمینیوس وامبری››٬ گوکلان ها را صلح جو ترین طوایف ترکمن ها معرفی کرده است. از مهمترین طوایف گوکلان ها می توان به چاقر، بیگدلی، بایندر(آق قویونلی ها) و گرکز اشاره نمود.

4. ارساری: این قبیله نیز اغلب در کشور افغانستان و جمهوری ترکمنستان سکونت دارند. ارساری های ایران با قبیله یموت ها درهم آمیخته اند. برخی از آنها در شهر گمیشان(استان گلستان) سکونت دارند.

یموت ها - (تیره جعفربای)

یموت دارای دو فرزند به نام های قوتلی تمر و اوتلی تمر می باشد. بیش از 90% یموتها به قوتلی تمر مربوط هستند و کمتر از 10% آنها به شخص اوتلی تمر بازمی گردند. اوتلی تمر ها به طوایف بایرام شالی معروف هستند.

یموت: قوتلی تمر- اوتلی تمر

قوتلی تمر: قره چوقه٬ ویس٬ سردار٬ محمد(جعفربای ها از سردار منشعب می شوند)

سردار: شرب٬ باشلی قره٬ دولت

دولت: جعفربای: نورعلی٬ یارعلی٬ هوزعلی٬ شیرعلی

نورعلی ها:ه

نورعلی: کتوک٬ کُر٬ آنادولت٬ پنق(این چهار اروغ از یک خانواده هستند)

آنادولت: قرنجیک٬ قره جه٬ کلته(این سه اروغ از یک خانواده هستند)

قرنجیک: آناقربان لی٬ گوگجه لی٬ صیادلی٬ کوسه لی٬ کچه بالدیر

کلته: عاچ٬ زایدلی٬ آغزی قیشیق٬ چیگیدلی

کُر: توکال٬ تونگ لی توکال: قل قوریق٬ توراچ٬ طورّیک٬ کم

تونگ لی: کُرمحمد: سوئین قلی٬ اسن قولی

سوئین قلی: قره حاسم٬ قره مامیش

اسن قولی: کُرلر٬ خوجه نظر٬ قویونلی٬ قره بولوق٬ بگنج عالی٬ قیات

قیات: هاشمنلی٬ کورد(قورت)

یارعلی ها:

یارعلی: کِلجه٬ تورم باش٬ خان گلدی٬ قزل٬ توماچ٬ آریق٬ قره قول٬ صاقّال لی٬ چوگان٬ بورقاز٬ کِل

توماچ: اونق٬ ایری

اونق: قوشلی٬ قانگیرمه

ایری: إکریم٬ چونگ٬ شاذیرلی٬ مله٬ دولت بردی

(شیرعلی ها و هوزعلی ها انشعاب ندارند)

ادامه دارد...