 |
| عمادالّدین نسیمی |
مجله "هفته"، بخش "آیدین شافاق"، شماره 265 - مونترال - لیلی خاقانی:
حروفیه حرکتینه بیر باخیش: حروفیه حرکتی، الیفبا حرفلرینین سایی
ارزیشینه باخاراق و سؤزو سیندیرماق وآچماق ایله، اینسانلاری دوشونمه یه و
فیکره چاغیریردیر. بو حرکت تیموریلرین سیاسی و ایقتیصادی استونلوک و
آغالیقلارینا قارشی، کؤتله نین بیلیجی لیکینه دایاناراق ظولم ایله
ساواشیردیر. بو حرکت اؤز یولچولارینی فیشقیرتماق و آیاغاقالدیرماق ایچون
تورکجه٬ فارسجا و باشقا دیللرده شعردن یاردیم آلیردیر. حروفیه حرکتینین تمل
شعارلاری: اینسان بیلیجی لیکی ، برابرلیک و اجتماعی عدالت ایدی. بو حرکتین
اینانجیلاری، ایکی دیل ده، تورکجه و فارسجا یازیلیبدیر.
بو حرکت تیموری حاکیم لره قارشی بیر نئچه آیاغاقالخمالارا سبب اولدو. ایصفاهان دا خالقین آیاغاقالخماسی تیمورون باج آلانلارینین قارشیسیندا، بو شهرین کؤتله قیرقینینا ندن اولدو. بو حرکتین یولچولاری طبیعتی معنویت دن و اینسانی مادیت دن آیری توتموردورلار. بو حرکت ایراندا قاجار دوورونه قدر سورن بیر باشقا حرکتلرین فیکری-فلسفی قایناقی اولموشدور کی اورنک اولاراق «نقطویه» حرکتی گؤستریله بیلر.
بو حرکتین عرفانی و اینسانی تمللری «حلاج» ین اویره نتیلریندن آلینمیشدیر و اینسانلارلا ساده دیل ده و آنلاشیلان بیچیمده آرایا قویولموشدور. حروفیه مغوللارا قارشی ان اؤنملی، آجیقلی و قضبلی حرکتلردن بیری ساییلابیلر. بو حرکتین مرکزینده اینسان وارایدی و اونون تاپتالانان و تالانان حاقلارینی جانلاندیرماق، حروفیه حرکتینین تمل آماج لاریندان ایدی.
حروفیه حرکتی خرافاتچی و کؤتله-آلدادان شریعتچی لره قارشی بیر قالخیشمایدی. بو حرکت، مرکزی اینسان اولان بیر دوشونجه بیچیمی ایدیر و اینسانی هر شئی دن یوخاری توتوردو. بو قالخیشما «حلاج»ین اینانجی لاریندا و تعلیماتلاریندا کؤکی واریدی. بو حرکتین اؤنملی و تکجه قالینتی-سی، «فضل الله نعیمی استرآبادی»نین دیوانیدیر. اونون دیوانیندا چوخلو اینسانجیل شعارلار یازیلیبدیر. اینسان تانریدان سونرا اؤزو اصل دیر و شریعت حوکملری انسانین تکاملونا و یوکسه-لیشینه باغلیدیر. «استرآبادی»نین مخالیفلری و شریعتچیلر اونون شعرلرینی آختاراراق چالیشمیشلار بئله تبلیغ ائتسینلر کی حروفی-چی لرین اینانجی سی یالنیز بو سؤزدور «هر شئی اینساندیر و تانری یوخدور»
محمد علی موحد «شرح فصوص» کیتابیندا بئله یازیر: «حروفیه چالیشیر سؤزو و لوغتی، جومله و متن دن آییریب اونو آنالیز ائدیب و ایچینده کی سیرری اورتایا چیخارتسین».
اورنک اولاراق «آدم» سوزجویو اوچ حرفدن اولوشماقدادیر: ایلک حرف «الف»دیر و وجودون باشلانغیجیدیر، سون حرف «میم»دیر و امرین سونونو بللتمکده دیر. «دال» حرفی ایسه ایشین و امرین داوامینی و کسینتیسیزلیگینی تمثیل ائتمکده دیر.
سؤیله ین: عمادالدین نسیمی، حروفیه حرکتینین ایکینجی اؤنملی شخصیتی:
طواف كعبه‌نین گرچی ثوابی چؤخدور، ای مولا!
كؤنۆل الله ائویدیر گل، طواف ائتمك آنی اولی.
یئددی گؤیدن داخی اعلا، كؤنۆلدۆر بالله، ای عارف!
كؤنۆل ایچینده بولدولار روموز سِرّ ما اَوحی.
اولار كیم عاشیق حقدیر، نئده‌رلر حور و غیلمانی؟
كی حور و خلد و غیلماندیر طوفئیل عاشیق شئیدا.
گل ای‌حق ایسته‌ین طالیب! مقدس وادینی طی ائت،
كی زحمتسیز اله گیرمز نه كیم ایسترسن، ای دانا!
وجودون شهرینه گیر گؤر كؤنۆل طوروندا جان گلدی،
مناجات ائتدی حق ایله، تجلّی گؤردۆ چۆن موسی.
میسّر اولمادی وصلین «نسیمی»یه ایا دلبر!
خیالین مونس ائتمیشدیر، دۆن و گۆن ذكریسن شاها.
وجهینده پئیدادیر سنین انوار ذات كبریا،
اول نورا قارشی داییما شرمنده‌دیر شمس ضحی.
لیلی جمالیندان جدا، مجنون كیمی سرگشته‌ام،
فرهادوار ایستر كؤنۆل شیرین دؤداغیندان شفا.
جام مصفّادان منه ساقی ایچیردی بیر قدح،
صوفی‌نه‌بیلسین‌من‌نئجه اول‌جامدان بولدوم صفا؟
هر كیم كی توحید اهلی‌دیر ،اول دید و وادید اهلی‌دیر،
روز ازلدن تا ابد ایستر كمال منتها.
عین الیقین حق سیررینه ادراك ائده ن انسان منم،
ای معرفتدن بی‌خبر، انصافا گلگیل، بی‌ریا.
جان و جهانی سنسیزین نئیله‌ر نسیمی خسته دل؟
سندن مدام احسان اومار چۆن كیم گدادیر بینوا.
بو حرکت تیموری حاکیم لره قارشی بیر نئچه آیاغاقالخمالارا سبب اولدو. ایصفاهان دا خالقین آیاغاقالخماسی تیمورون باج آلانلارینین قارشیسیندا، بو شهرین کؤتله قیرقینینا ندن اولدو. بو حرکتین یولچولاری طبیعتی معنویت دن و اینسانی مادیت دن آیری توتموردورلار. بو حرکت ایراندا قاجار دوورونه قدر سورن بیر باشقا حرکتلرین فیکری-فلسفی قایناقی اولموشدور کی اورنک اولاراق «نقطویه» حرکتی گؤستریله بیلر.
بو حرکتین عرفانی و اینسانی تمللری «حلاج» ین اویره نتیلریندن آلینمیشدیر و اینسانلارلا ساده دیل ده و آنلاشیلان بیچیمده آرایا قویولموشدور. حروفیه مغوللارا قارشی ان اؤنملی، آجیقلی و قضبلی حرکتلردن بیری ساییلابیلر. بو حرکتین مرکزینده اینسان وارایدی و اونون تاپتالانان و تالانان حاقلارینی جانلاندیرماق، حروفیه حرکتینین تمل آماج لاریندان ایدی.
حروفیه حرکتی خرافاتچی و کؤتله-آلدادان شریعتچی لره قارشی بیر قالخیشمایدی. بو حرکت، مرکزی اینسان اولان بیر دوشونجه بیچیمی ایدیر و اینسانی هر شئی دن یوخاری توتوردو. بو قالخیشما «حلاج»ین اینانجی لاریندا و تعلیماتلاریندا کؤکی واریدی. بو حرکتین اؤنملی و تکجه قالینتی-سی، «فضل الله نعیمی استرآبادی»نین دیوانیدیر. اونون دیوانیندا چوخلو اینسانجیل شعارلار یازیلیبدیر. اینسان تانریدان سونرا اؤزو اصل دیر و شریعت حوکملری انسانین تکاملونا و یوکسه-لیشینه باغلیدیر. «استرآبادی»نین مخالیفلری و شریعتچیلر اونون شعرلرینی آختاراراق چالیشمیشلار بئله تبلیغ ائتسینلر کی حروفی-چی لرین اینانجی سی یالنیز بو سؤزدور «هر شئی اینساندیر و تانری یوخدور»
محمد علی موحد «شرح فصوص» کیتابیندا بئله یازیر: «حروفیه چالیشیر سؤزو و لوغتی، جومله و متن دن آییریب اونو آنالیز ائدیب و ایچینده کی سیرری اورتایا چیخارتسین».
اورنک اولاراق «آدم» سوزجویو اوچ حرفدن اولوشماقدادیر: ایلک حرف «الف»دیر و وجودون باشلانغیجیدیر، سون حرف «میم»دیر و امرین سونونو بللتمکده دیر. «دال» حرفی ایسه ایشین و امرین داوامینی و کسینتیسیزلیگینی تمثیل ائتمکده دیر.
سؤیله ین: عمادالدین نسیمی، حروفیه حرکتینین ایکینجی اؤنملی شخصیتی:
طواف كعبه‌نین گرچی ثوابی چؤخدور، ای مولا!
كؤنۆل الله ائویدیر گل، طواف ائتمك آنی اولی.
یئددی گؤیدن داخی اعلا، كؤنۆلدۆر بالله، ای عارف!
كؤنۆل ایچینده بولدولار روموز سِرّ ما اَوحی.
اولار كیم عاشیق حقدیر، نئده‌رلر حور و غیلمانی؟
كی حور و خلد و غیلماندیر طوفئیل عاشیق شئیدا.
گل ای‌حق ایسته‌ین طالیب! مقدس وادینی طی ائت،
كی زحمتسیز اله گیرمز نه كیم ایسترسن، ای دانا!
وجودون شهرینه گیر گؤر كؤنۆل طوروندا جان گلدی،
مناجات ائتدی حق ایله، تجلّی گؤردۆ چۆن موسی.
میسّر اولمادی وصلین «نسیمی»یه ایا دلبر!
خیالین مونس ائتمیشدیر، دۆن و گۆن ذكریسن شاها.
*****************
عمادالدین نسیمی دن بیر باشقا غزل:وجهینده پئیدادیر سنین انوار ذات كبریا،
اول نورا قارشی داییما شرمنده‌دیر شمس ضحی.
لیلی جمالیندان جدا، مجنون كیمی سرگشته‌ام،
فرهادوار ایستر كؤنۆل شیرین دؤداغیندان شفا.
جام مصفّادان منه ساقی ایچیردی بیر قدح،
صوفی‌نه‌بیلسین‌من‌نئجه اول‌جامدان بولدوم صفا؟
هر كیم كی توحید اهلی‌دیر ،اول دید و وادید اهلی‌دیر،
روز ازلدن تا ابد ایستر كمال منتها.
عین الیقین حق سیررینه ادراك ائده ن انسان منم،
ای معرفتدن بی‌خبر، انصافا گلگیل، بی‌ریا.
جان و جهانی سنسیزین نئیله‌ر نسیمی خسته دل؟
سندن مدام احسان اومار چۆن كیم گدادیر بینوا.
منتشرشده در
آیدین شافاق
منتشر شده در شماره:
No comments:
Post a Comment