Türkmenistanyń syýasatynda täze başlangyç…ترکمنیستانئنگ سیاساتئندا تأزه باشلانغئچ

TRT Turkmen: Prezident Gurbanguly Berdimuhamedow 19 ýyldan bäri ýeke partiýaly ulgam bilen dolandyrylýan ýurtda täze partiýalaryń döredilmegine rugsat berdi.

==============================

Täze partiýalaryń ýurduń demokratiýalaşmagyna goşant goşjakdygyny bellän Berdimuhamedow, syýasy durmuşy wagtyń geçmegi bilen kämilleşdirjekdiklerini aýtdy.

Türkmenistanda 1991-nji ýylda garaşsyzlygyń yglan etmeginden soń döredilen ýeke-täk syýasy partiýa Demokratik partiýady.

Ýurtda oppozisiýanyń bolmandygy sebäpli halkara guramalary Türkmenistany tankyt edýärdi.

==============================

Azatlyk Radio:

Berdimuhamedow: “Oppozision partiýalar döredilibersin”

-Muhammad Tahir: Türkmenistanda häkimiýeti dolandyrýan partiýadan başga-da syýasy partiýalaryň döredilmegine rugsat ediljekdigi barada 18-nji fewralda orta atylan pikir ýurduň içinde we daşynda uly seslenmeleri döretdi.

Prezident Gurbanguly Berdimuhamedow Baýdak baýramy we diplomatlaryň güni mynasybetli eden çykyşynda, eger isleg bolsa, biz şu ýyldan başlap, syýasy partiýalary hasaba almaga taýýar diýdi.

Ol oppozision partiýanyň döremeginiň Türkmenistanyň jemgyýetçilik we syýasy durmuşynda möhüm waka boljakdygyny mälim edip, şol partiýanyň ýurduň jemgyýetçilik we syýasy durmuşyna gatnaşmak bilen bäsleşik esasynda iş alyp barjakdygyny sözüniň üstüne goşdy.
Şert goýuldy

Emma prezidentiň täze dörediljek partiýalar barada bir şerti hem bardy. “Ýöne täze düzüljek syýasy partiýalar biziň ählimiziň umumy maksadymyz bolan döwletimiziň dünýä bileleşiginde mynasyp orny eýelemegi üçin halkymyzyň milli aýratynlyklaryna esaslanmaly. Ykdysadyýetinde, ýaşaýyş we durmuş ulgamynda, gumanitar ugurlarda ýurdumyzy ösüşiň ýokary sepgitlerine ýetirmegi, dünýäde öňdäki hatarlara çykarmagy bolmalydyr” diýip, Berdimuhamedow aýtdy.

Bu şert iş ýüzünde nämäni aňladýar, bu barada prezidentiň eden gysgaça çykyşyndan haýsydyr bir takyk netije çykarmak kyn, emma ol sözüniň dowamynda bu baradaky aladalaryň we özgerişleriň howlukman amala aşyryljakdygyny aýtdy. Prezident Gurbanguly Berdimuhamedowyň öňe süren bu pikiri öňki prezident Saparmyrat Nyýazowyňkydan tapawutly bolarmy diýlen soraga-da häzirlikçe jogap bermek kyn, emma muňa garamazdan, bu pikir ýurduň içinde giňden ýaňlandy.

Lebäp welaýatyndaky Azatlyk Radiosynyň habarçysy Osman Hallyýew ýerli ýaşaýjylara salgylanyp beren maglumatynda, ilat köpçüliginiň, umuman, bu pikiri gowy garşy alanlygyny we, prezidentiň aýdyşy ýaly, Agrar partiýasyny döretmegiň gowy pikirdigini goldaýandyklaryny habar berdi.

Osman Hallyýew aýratynam ýurtda ýeke-täk partiýa bolan Türkmenistanyň Demokratik partiýasynyň öňki bir agzasyna salgylanyp beren maglumatynda şeýle diýýär: “Ilkinji edilmeli iş, ýurtda syýasy partiýalar we jemgyýetçilik guramalar barada döwrebap täze kanun gerek. Türkmenistanyň Mejlisi haýal etmän bu işe girişse we ýakyn aýlarda şeýle kanun kabul edilse, kem bolmazdy”.

Bosgunlykdaky oppozisiýa seresaply

Berdimuhamedow tarapyndan syýasy partiýalaryň döredilmegine rugsat ediljekdigi baradaky bu pikire daşary ýurtlarda hereket edýän Türkmen oppozision partiýalary has seresaply çemeleşdiler.

Bosgunlykda hereket edýän Respublikan partiýanyň ýolbaşçylaryndan Çary Işanyýazow Azatlyk Radiosyna beren interwýusynda, ilki bilen Berdimuhamedowy bu çykyşy bilen gutlap, yzy bilen hem bu barada onuň öňe süren pikiriniň bulaşykdygyny aýtdy.“Sebäbi meseläniň goýluşy, ýagny oppozisiýadaky syýasy partiýany döretmek meselesi bulaşyk. Ol agrar ugurdan partiýa döretmeli diýýar, agrar ugurdan diýmeklik näme?”

Berdimuhamedow diňe bir ugur boýunça iş alyp barjak syýasy partiýany dörediň diýjek bolýar.

Işanyýazowyň aýtmagyna görä, adaty syýasy partiýa ähli ugurlar boýunça işlemeli, ol diňe bir dar ugra baglanmaly däl. “Berdimuhamedow oňünden diňe bir ugur boýunça iş alyp barjak syýasy partiýany dörediň diýjek bolýar. Meselem, ol Agrar partiýasy oba hojalyk meseleleri bilen gyzyklanmaly we oba hojalykdan başga ýere siz burnuňyzy sokmaň diýýär”.
Ol sözüniň dowamynda Berdimuhamedowy içi boş uly gürleýän ýolbaşçy hökmünde häsiýetlendirip, onuň oppozision partiýalaryň döredilmegine rugsat ediljekdigi baradaky bu pikiriniň hem nobatdaky adaty beýanat bolmagynyň mümkindigini belledi.

Günbatar nähili garaýar?
Günbatar synçylary hem Berdimuhamedowyň bu pikirine o diýen ynanyp barmaýandyklaryny aýdýarlar.
Düýbi Germaniýanyň paýtagty Berlinde ýerleşýän “Ýewraziýa tranzition toparynyň” ýolbaşçysy Maýkal Laubuş hem şeýle pikiri orta atýan synçylardan biridir.
Maýkal Laubuş Azatlyk Radiosyna beren interwýusynda diňe şeýle pikiriň orta atylmagy ýurda demokratiýa we aç-açanlygyň geljekdigini we sosial durmuşyň özgerjekdigini aňlatmaýar diýýär.
“Biz häzirlikçe bu çykyşyň netijesine garaşmaly, daşary ýurtlarda hereket edýän oppozision partiýalaryň wekillerine ýurda dolanmaga rugsat edilermi, sebäbi olar hakyky oppozision partiýalardyr. Men türkmen režiminiň diňe Berdimuhamedowa ýakyn bolan emeli syýasy partiýalary döretjekdigini alada edýäryn” diýip, Laubuş aýdýar.

Daşary ýurtlarda hereket edýän oppozision partiýalaryň wekillerine ýurda dolanmaga rugsat edilermi?

Laubuş aýratynam daşary ýurtlara gaçyp çykmaga mejbur bolan oppozision aktiwistleriň ýurda dolanmagyna we şol ýerde hereket etmegine rugsat edilen ýagdaýynda bu özgerşligiň Günbataryň göwnüne jaý boljakdygyny sözüniň üstüne goşdy.

Jenap Maýkal Laubuş bilen bir hatarda daşary ýurtlarda hereket edýän Respublikan partiýanyň wekili Çary Işanyýazow hem bu ädimiň gowy hereketdigini belläp, ýagdaýa takyk baha bermek üçin mundan beýläk hökümetiň iş ýüzünde amala aşyrjak çärelerine garaşmagyň zerurdygyny aýtdy.

Kaynak: Azatlyk Radio